Programma 04: Jeugd en onderwijs

Beleidsresultaten verbonden partijen  
Om dit te bereiken werken we voor een deel hiervoor samen met de volgende verbonden partijen: 

Stichting Zorg en Veiligheidshuis Brabant Zuidoost  
Zie programma 1 voor het beleidsresultaat Stichting Zorg en Veiligheidshuis Brabant Zuidoost waarmee ook wordt samengewerkt om de ambities van programma 4 te realiseren.   

GGD Brabant Zuidoost   
De GGD heeft tot doel een bijdrage te leveren aan de publieke gezondheidszorg (PG) en de ambulancezorg (AZ). De GGD Brabant-Zuidoost streeft - onder regie van de gemeenten – door middel van preventie naar gezondheidswinst voor alle inwoners, om zo een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van hun leven en het vergroten van de zelfredzaamheid.   

De belangrijkste ontwikkelingen waarmee de GGD te maken kreeg en een bijdrage aan leverde waren:

• Voorbereiding op de implementatie van de Omgevingswet (per 1 jan 2024);
• Gemeenten ondersteunen bij het maken van een plan van aanpak Gezond en Actief Leven Akkoord;
• Uitbreiding van contracttaken zoals Kind naar Gezonder Gewicht en Kansrijke Start in het kader van het Gezond en Actief Leven Akkoord;
• Optimaal inzetten van Jeugdgezondheidszorg (JGZ) als collectieve basisvoorziening in de jeugdzorgketen en in het sociale domein;
• Spreidingsplan ambulancevoorzieningen uitvoeren;
• Proef met inzet van intelligente software bij planning en spreiding van ambulances;
• Extra inzet bij de opvang van Oekraïense vluchtelingen;
• Intensivering van de samenwerking met GGD Hart voor Brabant bij Forensische Geneeskunde (1 team voor politieregio Brabant-Oost);
• Tekorten op de arbeidsmarkt van verpleegkundigen en artsen (extra inzet op werving en aantrekkelijk werkgeverschap);
• Implementatie van het Lean gedachtengoed (continu verbeteren) binnen de GGD;
• Implementeren van zelforganisatie en tweelagenstructuur.

Beleidsuitvoering gericht op beleidsresultaten

Hervormingsagenda Jeugd
De Hervormingsagenda Jeugd komt voort uit bestuurlijke afspraken uit 2021 tussen VNG en Rijk over de jeugdhulp. De agenda moet leiden tot verbetering van de hulpverlening en een financieel beheersbaar en duurzaam jeugdstelsel. Nadat in mei 2022 duidelijk werd dat het kabinet de financiële risico's niet bij gemeenten neerlegt, zijn de gesprekken weer gestart. De Hervormingsagenda bevat naar verwachting vergaande afspraken over onder andere regionalisering, reikwijdte van de jeugdhulp en preventie, toegang tot de jeugdhulp en inkoop. De agenda is eind 2022 klaar en nieuwe afspraken worden wettelijk verankerd. Dit zal gevolgen hebben voor de Helmondse organisatie van jeugdhulp (van preventie tot hoog specialistische jeugdhulpvoorzieningen).
Volgens planning. Eind 2023 is het implementatieplan van de Hervormingsagenda Jeugd vastgesteld.  De totale looptijd van de Hervormingsagenda is 2023-2028.

Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming en Brabantse Verbeteragenda Jeugdbescherming 
De huidige jeugdbeschermingsketen is complex georganiseerd met veel betrokken organisaties, zoals lokale wijkteams, Veilig Thuis, Gecertificeerde Instellingen en de Raad voor de Kinderbescherming. Deze schakels sluiten niet altijd op elkaar aan, waardoor de juiste hulp en bescherming tekortschiet . In 2021 is het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming landelijk vastgesteld. Dit schetst op hoofdlijnen hoe de jeugdbeschermingsketen er over 5-10 jaar uit moet zien. Daarnaast werken de vijf jeugdhulpregio's in Brabant sinds 2021 samen aan de Brabantse Verbeteragenda Jeugdbescherming. Deze agenda bevat maatregelen en acties voor de korte en middellange termijn die moeten leiden tot structurele verandering in de jeugdbeschermingsketen in onze regio.
Volgens planning. Er is een startfoto opgeleverd waaruit thema's zijn voortgekomen die opgepakt moeten worden om het Toekomstscenario succesvol te implementeren in de regio. Deze acties worden uitgewerkt in plannen van aanpak. Helmond denkt hier actief in mee. De looptijd van het programma Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming is 2021-2031.

Verdere uitvoering van de Helmondse Educatieve Agenda (HEA)
We intensiveren de uitvoering van de Helmondse Educatieve Agenda om (gelijke) kansen van jeugdigen te versterken. Samenwerking tussen kinderopvang, onderwijs en jeugdhulp blijft daarbij van groot belang. Vanuit de vier vastgestelde pijlers uit de HEA zetten we in 2023 extra in op: 

• De uitvoering van een Pilot passende kinderopvang als nieuw aanbod vooruitlopend op mogelijke Rijksmiddelen
• Het starten van kansrijke pilots op het gebied van onderwijs-zorgarrangementen samen met scholen en andere mogelijke partners.  
• Het verder uitbreiden en structureel borgen van de Verlengde Schooldag op scholen met een hoge achterstandsscore.
• Het voorkomen van (taal)achterstanden door de inzet van een bieb op alle scholen in Helmond
• Het voorkomen van voortijdig schooluitval onder andere via voortzetting van de pilot M@ZL, waarbij GGD, scholen en leerplicht samen inzetten op signaleren en voorkomen van verzuim.

Verder stellen we in 2023 samen met onderwijs en kinderopvang een nieuw beleidsplan op voor voor- en vroegschoolse educatie (VVE) en onderwijsachterstandenbeleid (OAB).

Volgens planning. De HEA kent een looptijd tot 2030. Over de resultaten in 2023:

• De pilot passende kinderopvang is in 2023 samen met de kinderopvangorganisaties gestart. We onderzoeken samen welke inzet er nodig is om aan meer peuters kwalitatief goed VVE aanbod te bieden.
• Vanuit het Samenwerkingsverband Helmond-Peelland nemen we deel aan de projectgroep experimenteerregeling onderwijs-zorg waarbij we van het Rijk tijdelijk ruimte hebben om af te wijken van wetgeving over bekostiging, onderwijstijd, onderwijsinhoud en onderwijslocatie. Er is daardoor meer maatwerk mogelijk voor kinderen die complexe ondersteuning nodig hebben in onderwijs en zorg. 
• Verlengde schooldag werd in 2023 op 11 scholen aangeboden.
• Op alle basisscholen in Helmond is in 2023 een bieb op school. Uw raad is hier in RIB86 over geïnformeerd.
• De M@zl aanpak om zorgwekkend schoolverzuim tegen te gaan is operationeel op 6 locaties van het voortgezet onderwijs.
• Op 7 december heeft uw raad de ontwikkelkansennota vastgesteld.

Schoolontbijt   
Een schoolontbijt is een van de mogelijkheden om kansengelijkheid van schoolgaande kinderen te vergroten. In 2023 onderzoeken we samen met scholen en eventueel kinderopvang welke behoefte er is en in welke vorm(en) zo'n schoolontbijt te realiseren is vanaf schooljaar 2023-2024. Streven is dat de kinderen op de 10 scholen in de aandachtwijken elke dag gezond kunnen ontbijten.
Niet behaald. Door de lancering van het landelijke programma schoolmaaltijden is er in 2023 geen lokaal initiatief schoolontbijt ingevoerd. Scholen verwijzen we actief naar schoolmaaltijden.nl. Via RIB83 is uw raad op de hoogte gebracht hierover.

Preventie Jeugd
We versterken het preventief jeugdbeleid dat is gericht op gezond, veilig en kansrijk opgroeien. In 2023 richten we ons op:  

• Het voortzetten van de integrale aanpak van risicojeugd. We bieden perspectief en stellen grenzen. We investeren extra in kennis en expertise om ook vanuit veiligheidsperspectief de aanpak kracht bij te zetten
• Het herijken van het preventief jeugdaanbod. Op basis van data over de staat van onze jeugd en duiding daarvan met betrokken partners, geven we een impuls daar waar inzet op preventie het meeste oplevert. En met interventies die aantoonbaar werken.  

Het vernieuwen van het jongerenwerk, samen met de uitvoeringsorganisaties van het jongerenwerk in onze stad.
Volgens planning. In 2023 is samen met partners een Meerjarenprogramma jeugd opgesteld dat zich richt op alle jeugd, inclusief risicojeugd. Met het programma willen we komende jaren onze preventieve inzet voor de jeugd versterken. Het Meerjarenprogramma is ontwikkeld in nauwe samenhang met de aanpak voor Preventie met Gezag: Daadkrachtige preventie & Begrenzen met perspectief, waaraan het rijk eind 2023 definitief middelen heeft toegekend voor een periode van 2,5 jaar. De beide programma’s versterken elkaar. Preventie met Gezag richt zich op beginnende jeugdcriminaliteit, met het meerjarenprogramma proberen we juist te voorkomen dat het zover komt. We hebben uw raad hierover in 2023 in april, september en december met raadsinformatiebrieven geïnformeerd (RIB 056, 124 en 155).  

Duurzame, gezonde en toekomstbestendige scholen
In 2023 voeren we met schoolbesturen een volledige herijking van het IHP uit voor de periode vanaf 2026 om duurzame, gezonde en toekomstbestendige scholen te realiseren. Voorop staat een evenwichtige spreiding over de stad. De besluitvorming over het nieuwe IHP vindt plaats in 2023. Belangrijke onderdelen van dit plan zijn:  

• Een visie op actuele ontwikkelingen. Zoals de vorming van Integrale Kind Centra om de doorlopende leerlijn te bevorderen, het breder inzetten van schoolgebouwen voor de wijk, het verduurzamen van vastgoed, de doordecentralisatie van huisvestingsgelden en het goed inrichten van bouwheerschap.
• Een oplossing voor knelpunten in het huidige schoolgebouwenbestand. De huidige gebouwen zijn deels verouderd, onvoldoende flexibel en ongeschikt voor medegebruik. Ook zijn lang niet alle gebouwen toekomstbestendig en duurzaam.
• Een fasering van de schoolgebouwen die worden ontwikkeld voor de komende periode (2026-2040).

Deels behaald. In 2023 zijn we gekomen tot de locatiekeuze van Jan van Brabant.
Voor de realisatie van KC 't Hout van OBSH is een ontwerp en een concept PVE opgesteld.
Er is een start gemaakt met het opstellen van een langjarig programma onderwijshuisvesting. In dit programma worden alle actuele ontwikkelingen zoals vorming van Integrale Kindcentra (IKC), schaalsprong, duurzaamheid en modulair en flexibel bouwen meegenomen. Dit programma gaat gelden voor de periode 2025 - 2040. Hiermee wordt aangesloten op de voorgenomen wetswijziging, waarbij het voor gemeenten verplicht wordt om een langjarig programma voor tenminste 15 jaar vast te stellen. Dit is georganiseerd met een externe partij om Gemeente Helmond en de schoolbesturen te ondersteunen bij het opstellen van dit programma. De verdere uitvoering van het programma IHP 2019-2024 heeft vertraging opgelopen.

Inkoop jeugdhulp
In 2023 is een extra bijdrage geleverd voor een jeugdhulpaanbieder die in slecht weer verkeerde. Omdat het om een cruciale jeugdhulpfunctie gaat is de Jeugdautoriteit hierbij betrokken. De aanbieder zit in Zuidoost-Brabant, daarom zijn de gemeenten in deze regio aan zet. Er is met de 21 gemeenten in de regio een budget beschikbaar gesteld als garantstelling, zodat de aanbieder salarissen kon blijven betalen en niet failliet ging. Er is nog geen aanspraak gemaakt op dit budget. Ook is er een budget beschikbaar gesteld om de bedrijfsvoering van de jeugdhulpaanbieder op orde te brengen. Hierover vindt intensief overleg plaats met de aanbieder. De beschikbaar gestelde middelen voor de transformatie zijn, deels, benut en eind 2023 afgewikkeld. De beschikbaar gestelde middelen voor de liquiditeitsproblemen zijn nog niet nodig gebleken. Indien noodzakelijk kan hier t/m december 2025 aanspraak op worden gemaakt. Budget dat dan niet gebruikt is wordt door de aanbieder in 2026 terugbetaald aan de gemeenten in Zuidoost-Brabant.

Vroegtijdig schoolverlaters
Om schooluitval te voorkomen en bij te dragen aan het actief bevorderen van het aantal jongeren met een startkwalificatie werken we met een vierjarig regionaal programma voortijdig schoolverlaten. Lokaal is er in 2023 extra ingezet op preventieve maatregelen om voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Zo zetten we bij VO-scholen de Mazl-aanpak in om zorgwekkend schoolverzuim tegen te gaan. Deze aanpak richt zich op het vroegtijdig signaleren en terugdringen van ziekteverzuim onder leerlingen. Het aantal potentiële VSV’ers in deze regio blijft hoog.