Beleidsresultaten verbonden partijen
Metropoolregio Eindhoven
Gezien de snelle groei van de regio is in 2023 de Ontwikkelstrategie Zuidoost-Brabant opgesteld. Deze richt zich vooral op wonen, werken en mobiliteit. De Helmondse ambities uit onder andere het Verstedelijkingsakkoord SGE zijn hierin overgenomen. Als vervolg hierop is begonnen met het opstellen van een visie en programmering werklocaties en het opstellen van een mobiliteitsvisie met uitvoeringsprogramma (multimodale mobiliteitspakketten).
In 2023 is, samen met de gemeenten en corporaties een woondeal tussen Rijk en regio afgesloten en gewerkt aan uitvoering van de afspraken hierin.
Zie programma 11 voor toelichting over de ontwikkeling Gulbergen en Transitie Landelijk Gebied.
Stichting Brainport Smart District
In 2023 zijn de laatste tijdelijke woningen van het project mHome gerealiseerd en is gestart met de bouw van enkele woningen van particuliere initiatieven. Het college heeft besloten een nieuwe koers in te zetten voor de gebiedsontwikkeling van Brainport Smart District (BSD). Dit besluit wordt in 2024 aan de gemeenteraad voorgelegd. De wijk zal minder innovatief worden, maar er komen meer betaalbare woningen. De komende maanden werkt de gemeente samen met de bij de wijk betrokken partners en huidige bewoners een nieuw omgevingsplan uit dat in 2025 wordt voorgelegd aan de gemeenteraad.
Coöperatieve Vereniging Urban Development Initiative U.A. (UDI)
De samenwerking in het Urban Development Initiative (UDI) heeft als ambitie om in de regio adequate, slimme, integrale, innovatie gedreven antwoorden te bieden op stedelijke vraagstukken en een bijdrage te leveren aan de verbetering van de kwaliteit van leven, werken en verblijven nu en in de toekomst. In 2023 zijn in het kader van de innovatieprogramma’s Energy Transition, Future of Housing & Building en Urban Planning Reimagined wederom diverse activiteiten (onderzoek, kennissessies en concrete projecten) uitgevoerd in samenwerking met de diverse ecosysteem partners. Een deel van deze activiteiten vindt zijn neerslag in majeure Helmondse opgaven/programma’s (zoals de Schaalsprong, Versnelling Woningbouw, Netcongestie en 100 Climate Neutral Cities).
Beleidsuitvoering gericht op beleidsresultaten
Programma Aanpak Stikstof (PAS)
Per 1 juli 2021 is de Wet stikstofreductie en natuurverbetering in werking getreden. Deze nieuwe wet regelt de landelijke resultaatverplichting om de stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden te verminderen. Daarnaast regelt deze wet een vrijstelling van de vergunningsplicht voor bouw- en sloopactiviteiten.
Om economische en maatschappelijke ontwikkelingen voldoende ruimte te geven heeft de provincie in de Brabantse Ontwikkelaanpak Stikstof (BOS) een pakket aan maatregelen vastgesteld die als doel heeft het verlenen van vergunningen op gang te houden. Hieronder vallen onder andere stikstofbanken en het ondersteunen van externe solderingen via het stikstofloket. De regels rondom stikstof zijn gezien het maatschappelijke debat sterk aan verandering onderhevig. Op dit moment wordt aan de nieuwste regels getoetst.
Nog niet behaald. Door gerechtelijke uitspraken (jurisprudentie) omtrent stikstofmaatregelen, kon de provincie in 2023 nagenoeg geen vergunningen verlenen. Dit betekent dat met nog meer maatwerk moest worden bekeken of beperking van de stikstofemissie mogelijk is (bijvoorbeeld door elektrificering), interne saldering, de actuele jurisprudentie benutten en/of extern te salderen via een stikstofbank dan wel door de rechtstreekse opkoop van stikstofrechten. Projecten en plannen waarbij geen stikstofdepositie wordt berekend, kunnen nog steeds gewoon doorgang vinden. Om voorbereid te zijn op knelpunten worden in Helmond bijvoorbeeld bouw- en infraprojecten in de planfase resp. vóór de aanbesteding doorgerekend op stikstof.
Wet kwaliteitsborging (Wkb)
Tegelijk met de invoering van de Omgevingswet zal de Wet Kwaliteitsborging (Wkb) worden ingevoerd. Dit houdt in dat landelijk de bouwtechnische toets en het toezicht op bouwwerken gefaseerd wordt overgelaten aan de markt. Hier ontvangen we dan ook geen bouwleges meer voor. We zijn bezig met maken het implementatieplan voor deze wetgeving. We besteden onder andere aandacht aan de consequenties voor de dienstverlening en de financiële gevolgen. De legesverordening zal hiervoor op aangepast worden. Het is mogelijk dat er nieuwe taken ontstaan voor ons, die niet betaald kunnen worden uit de bouwleges.
Onderdeel van dit implementatieplan is het voorbereiden van een bestuurlijk besluit over de wijze waarop de Wet private kwaliteitsborging in onze gemeente willen invoeren.
Behaald. De Wkb is nieuw voor zowel de gemeente als de kwaliteitsborger. Het is zaak ervaring op te doen met de praktijk om te bepalen wat de Wkb betekent voor de algemene toezichtstaak van de gemeente. Het college heeft in november besloten om steekproefsgewijs en risico gestuurd toezicht
in te zetten gedurende een overgangsperiode van 2 jaar na invoering van de Wkb. De wet is vanaf 1 januari 2024 van kracht geworden.
Implementatie Omgevingswet
De implementatie van de Omgevingswet is een grote opgave voor onze organisatie en raakt het volledige fysieke domein en delen van het sociaal domein. In 2019 is het programmaplan vastgesteld, waarin het implementatieproces op hoofdlijnen is beschreven. In 2022 worden de volgende resultaten opgeleverd:
- De Omgevingsvisie Helmond 2040 en bijbehorende omgevingseffectrapportage. Hierin leggen wij de lange-termijn-ontwikkeling voor onze stad vast voor het ruimtelijk-fysieke domein.
De concept-omgevingsvisie is in 2022 opiniërend met de raad besproken en heeft daarna een participatietraject met de stad doorlopen. Vaststelling van de omgevingsvisie is dit jaar voorzien.
Nog niet afgerond. De ontwerp-Omgevingsvisie heeft na de zomervakantie ter inzage gelegen. In december heeft het college de Omgevingsvisie inclusief Nota van Antwoord en omgevingseffectrapportage doorgeleid voor behandeling in de raad. Dit zal begin 2024 plaatsvinden.
- Het omgevingsplan voor het gebied ‘t Hout. Hierin worden alle regels in het fysieke domein (voor zover wij die nog willen stellen) bij elkaar gebracht, afgewogen en met elkaar geïntegreerd tot een begrijpelijk en samenhangend juridisch stelsel. Dit omgevingsplan is ook de basis voor de uitwerking van de rest van Helmond in het definitieve omgevingsplan.
Nog niet afgerond. Het opstellen van een omgevingsplan blijkt (veel) complexer dan aanvankelijk gedacht. We werkten in 2023 aan een nieuwe structuur van het omgevingsplan en standaardregels voor de meest voorkomende functies en activiteiten voor een klein woongebiedje binnen 't Hout. Ook is er een raadsklankbordgroep opgericht die meekijkt bij de ontwikkeling van het omgevingsplan en de manier waarop de raad straks wijzigingen kan vaststellen. Daarnaast is volop geoefend met de benodigde plansoftware, enkele belangrijke functionaliteiten waren in 2023 nog niet beschikbaar.
Alle activiteiten lopen door in 2024 en verder.
- De verordening fysieke leefomgeving. Hierin wordt onze lokale regelgeving in het fysieke domein geïntegreerd. Deze verordening is een tijdelijk instrument (tot en met 2029) en is van toepassing in de gebieden die de aankomende jaren nog géén definitief omgevingsplan hebben.
Behaald. De verordening is ambtelijk afgerond en wordt ambtelijk bijgehouden, als hulpstructuur om de overheveling van regels zo soepel mogelijk te laten verlopen.
Daarnaast zijn er nog een aantal onderwerpen waarvoor besluitvorming in de raad dit jaar nodig is: Dit zijn:
- Aanpassing van de legesverordening op de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging bouw;
- Delegatiebesluit voor het omgevingsplan. Hiervoor is in 2022 met de raad opiniërend gesproken;
- Verordening nadeelcompensatie.
Behaald. Bovenstaande drie onderdelen zijn allen gerealiseerd. De aangepaste Legesverordening is onderdeel geweest van de vastgestelde begroting 2024. Het delegatiebesluit is op 14 maart 2023 vastgesteld door de gemeenteraad. De verordening nadeelcompensatie is op 23 mei 2023 door de gemeenteraad vastgesteld.
De noodzakelijke processen en software zijn eind 2022 ingericht en geïmplementeerd, waarmee wij een basisniveau van dienstverlening kunnen gegarandeerd. Wij gaan in 2023 verder met optimaliseren van de software, processen en ondersteunende systemen, zowel voor onze interne als externe gebruikers. Dit vraagt op zichzelf geen besluitvorming in de raad, maar is wel een belangrijke randvoorwaarde voor een goede dienstverlening naar onze inwoners en ondernemers.
In afwachting van de omgevingsplannen heeft het Rijk de actualisatieplicht voor bestemmingsplannen laten vervallen. In Helmond worden de bestemmingsplannen daarom niet meer geactualiseerd en worden de beschikbare middelen ingezet op het opstellen van het omgevingsplan.
Woningbouwambities
Onze ambitie is in 2023 (en de jaren daarna) ten minste 750 woningen toe te voegen aan de woningbouwvoorraad. Voor 2023 zal het merendeel van deze woningen gerealiseerd worden vanuit de volgende projecten: voormalige Belastingskantoor, Brandevoort Veste, BSD, Centrum/AHXL en Burgemeester Geukerspark.
Behaald. De ambitie om in 2023 (en de jaren daarna) ten minste 750 woningen toe te voegen aan de woningbouwvoorraad hebben we in 2023 ruimschoots gehaald. Er zijn 896 woningen opgeleverd: 766 nieuwbouwwoningen en 130 woningen in panden die omgebouwd zijn. Grote projecten waren Brandevoort de Veste, Brandevoort Hazenwinkel, Oranjekade, het voormalige belastingkantoor en Suytkade. Dit is positief ten opzichte van de landelijke trend. Voor 2024 verwachten we nu dat het lastig wordt de doelstelling te halen, ook omdat een deel al in 2023 is gerealiseerd.
Woonvisie
Met de huidige woningtekorten en doelgroepen die in de knel zitten en nu het beleid van de landelijke overheid in beweging is, is het zaak regelmatig het woonbeleid tegen het licht te houden. Met onze partners zoals corporaties, ontwikkelaars, bouwers en makelaars en allerlei andere organisaties in de stad hebben we dilemma’s gedeeld en richtingen uitgedacht. Ruim 1100 inwoners leverden inbreng via het stadspanel. Vanaf 28 augustus tot en met 6 oktober 2023 was het mogelijk om een zienswijze in te dienen op de conceptvisie. Onder meer de corporaties hebben in 2023 een (positieve) zienswijze ingediend, na ook hun eerdere betrokkenheid bij de totstandkoming. Vaststelling door de gemeenteraad volgt in 2024.
Deelname pilot standaard sociale huurwoning (WoonST)
Samen met corporaties en de negen gemeenten in het Stedelijk Gebied Eindhoven zijn we begonnen met de uitvoering van de pilot. Doel van de pilot is om te komen tot een standaard sociale huurwoning om kostenverlaging te realiseren via collectieve aanbesteding van woningbouw. In 2023 worden binnen deze pilot twee projecten gerealiseerd in Helmond, te weten Zuidwand de Waard en Lindberghplein.
Behaald. In juni 2023 is het eerste WoonST project in Helmond opgeleverd; Het is het wooncomplex Opwaarts (Zuidwand de Waard), 35 sociale huurwoningen in de Torenstraat. Het WoonST-project met 40 woningen op het Lindberghplein is in december 2023 opgeleverd. Dit is volgens planning. Tezamen met de corporaties wordt onderzocht of op meer locaties in de stad WoonST woningen gerealiseerd kunnen worden. Verder is in 2023 de aanbesteding van WoonST 2.0 opgestart met de woningcorporaties.
Huisvesting statushouders
In december (RIB 158) bent U geïnformeerd over de stand van zaken van de taakstelling statushouders. De gecorrigeerde taakstelling bedroeg185 statushouders over 2023. Deze taakstelling was per 31 december 2023 net niet behaald. Echter de provincie heeft in het Toezichtoordeel Huisvesting Vergunninghouders over 2023 aangegeven dat dit verschoonbaar is omdat vanwege vertraging bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en lange wachtlijsten voor inschrijving bij de Basisregistratie Personen (BRP) nog niet alle gehuisveste vergunninghouders waren meegeteld. Het resultaat wordt verrekend met de taakstelling voor 2024.
Helmond draagt op verschillende manieren bij aan oplossingen voor de problematiek rond de opvang voor vluchtelingen in Nederland, bijvoorbeeld door de opvang van Oekraïense ontheemden en alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV). In april besloot uw raad over de randvoorwaarden voor een geschikte locatie voor de opvang van asielzoekers en over het Helmonds aandeel in het regionaal aanbod. De opgave om 429 beschikbare opvangplaatsen te hebben voor Oekraïense ontheemden hebben we gerealiseerd.